Killing me softly: Τα Χρόνια της Αθωότητας

Το 1993 ο Martin Scorsese παρέδωσε στο σινεμά το πλέον υποτιμημένο του έργο, Τα Χρόνια της Αθωότητας (the Age of Innocence), το οποίο γύρισε ανάμεσα στο Ακρωτήρι του Φόβου (Cape Fear, 1991) και το Καζίνο (Casino, 1995). Πολλοί απόρησαν τότε για την επιλογή του, καθώς επρόκειτο για μια ταινία εποχής, βασισμένη στο βραβευμένο με Pulitzer ομώνυμο μυθιστόρημα της Edith Wharton του 1920. Σίγουρα υλικό πιο ταιριαστό για σκηνοθέτες όπως π.χ ο James Ivory, που είχαν δώσει σπουδαία δείγματα σε αυτό το είδος (a Room with a View, 1985, Howard's End, 1992) και σίγουρα μακριά από τη φιλμογραφία του Scorsese ως τότε. O ίδιος όμως είχε την απάντηση: "Η ταινία ασχολείται με τα ίδια θέματα που βρίσκει κανείς στο έργο μου τα τελευταία 25 χρόνια. Υπάρχει η ενοχή, η επιθυμία, τo έμμονο πάθος και η αδυναμία αυτού να ικανοποιηθεί".

Η ιστορία διαδραματίζεται στη Νέα Υόρκη γύρω στα 1880. Ο Newland Archer (ο Daniel Day-Lewis), μέλος της υψηλής κοινωνίας της πόλης, πρέπει να διαλέξει μέσα του μεταξύ της αρραβωνιαστικιάς του May Welland (η Winona Ryder), και μιας πρόσφατα διαζευγμένης ξαδέλφης της που έχει φτάσει εκεί από την Πολωνία, της κόμισσας Helen Olenska (η Michelle Pfeiffer). Η May είναι το σύμβολο της σταθερότητας και σιγουριάς του κόσμου με τον οποίο είναι οικείος. Η Helen αναπαριστά τον κόσμο που αυτός ονειρεύεται.

Ζώντας σε ένα συντηρητικό κόσμο γεμάτο συμβιβασμούς και κανόνες, ο Newland είναι το ίδιο παγιδευμένος του κοινωνικού του περιβάλλοντος όσο οι Ιταλοαμερικάνοι ήρωες του Κακόφημοι Δρόμοι (Mean Streets, 1973) και του Καλά Παιδιά (GoodFellas, 1991). Η Μαφία όμως εδώ λέγεται αριστοκρατία της Νέας Υόρκης και αντί να χρησιμοποιεί όπλα σκοτώνει με τις λέξεις, με μια χειρονομία, ένα νεύμα της κεφαλής ή ένα βλέμμα περιφρόνησης και απόρριψης. Οι οπαδοί του Scorsese που περιμένουν να δουν ψυχωτικούς χαρακτήρες, βία ή ερμηνείες τύπου De Niro, καλά θα κανουν να μείνουν μακριά από την ταινία γιατί θα απογοητευτούν. Όλα εδώ βασίζονται στην παρατήρηση και την καταγραφή κωδίκων κοινωνικής συμπεριφοράς, αισθημάτων που δεν εκδηλώνονται ποτέ και πραγμάτων που δε λέγονται αλλά υπονοούνται. Αυτοί οι άγραφοι νόμοι με τους οποίους λειτουργεί αυτός ο μικρόκοσμος δεν καταπαντώνται ποτέ, όπως ακριβώς (πάλι!) στη Μαφία. Όσοι το τολμούν βιώνουν τη σίγουρη τιμωρία: όχι μια σφαίρα αλλά τον κοινωνικό εξοστρακισμό, όπως κάποιοι από τους ήρωες της ταινίας θα μάθουν.

Ένα άλλο κλασικό χαρακτηριστικό του Scorsese επαληθεύεται στα Χρόνια της Αθωότητας: το μάτι του για τέλειο casting.
Όσοι θεωρούν τον Daniel Day-Lewis υπερεκτιμημένο και βρίσκουν τις συχνά τις over-the-top ερμηνείες του πομπώδεις, ενοχλητικές ή "προφανείς", θα εκπλαγούν εδώ καθώς ο Ιρλανδός υπακούει απόλυτα στο υλικό και την ατμόσφαιρα της ταινίας. Αυτό δεν τον εμπόδισε βέβαια από το να βυθιστεί απόλυτα στο ρόλο του ως συνήθως - για όλο το διάστημα των γυρισμάτων είχε υιοθετήσει ακόμα και στην κανονική του ζωή το όνομα Newland Archer και με αυτό έκανε check-in στα διάφορα ξενοδοχεία στις τοποθεσίες που γυρίστηκε η ταινία.
Η Pfeiffer δίνει αρκετά καλά το ασιθησιακό και μυστηριώδες του χαρακτήρα της κόμισσας Olenska, αλλά υστερεί σε σχέση με τους άλλους δυο πρωταγωνιστές. Που μας φέρνει στην άλλη αποκάλυψη της ταινίας, την ερμηνεία της Winona Ryder.
Θεωρώ τη συγκεκριμένη ερμηνεία από τις κορυφαίες "supporting" που έχω δει. H May Welland μας παραπλανεί όλους: το κοινό, τον Newland Archer, την κόμισσα. Ξέρει τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα αλλά δεν τα αποκαλύπτει ποτέ. Έχει τέλεια ανεπτυγμένη τη γυναικεία διαίσθηση ώστε να καταλαβαίνει ότι κάτι τρέχει όταν ο άντρας της διστάζει να της μιλήσει, κομπιάζει σε μια ερώτησή της ή ακυρώνει ένα ταξίδι του. Κι όμως, τα βλέμματά της, οι λέξεις που του λέει αλλά και οι πράξεις της δείχνουν αδιαφορία, ή ότι τέλoς πάντων δεν καταλαβαίνει και πολλά πολλά και προτιμά να επιστρέψει στην τοξοβολία ή τη ραπτική. Αν κάποιος όμως ξαναδεί την ταινία, βλέπει τις μικρές λεπτομέρειες στο παίξιμο της Ryder που δείχνουν ότι στην πραγματικότητα είναι μια πανέξυπνη γυναίκα που καθοδηγεί αυτή τους κανόνες του παιχνιδιού εκεί που θέλει, χωρίς να κάνει ούτε μια σκηνή, χωρίς να δώσει την παραμικρή υποψία στον άντρα της ή την ξαδέλφη της ότι γνωρίζει ότι αποτελεί μέρος αυτού του ερωτικού τριγώνου, χωρίς ποτέ να χάσει την αυτοκυριαρχία της. Δεν παρακάμπτει ποτέ τους κώδικες της αριστοκρατικής κοινωνίας με τους οποίους έχει μάθει να ζει.

Η Ryder κέρδισε Χρυσή Σφαίρα και το βραβείο της ένωσης των κριτικών των ΗΠΑ (National Board of Review), αλλά στα Όσκαρ την αγνόησαν για να δώσουν το βραβείο στην 12χρονη τότε Anna Paquin για το the Piano. O Scorsese δεν ήταν καν υποψήφιος. Το Όσκαρ πήρε ο Steven Spielberg για τη Λίστα του Σίντλερ.
Η Gabriella Pescucci πήρε το Όσκαρ κοστουμιών. Υποψηφιότητες επίσης πήραν ο Elmer Bernstein για μουσική, ο Scorsese μαζί με τον Jay Cocks για διασκευασμένο σενάριο και ο Dante Ferretti για την καλλιτεχνική διεύθυνση.

Ο Scorsese παρουσίασε με απόλυτη ακρίβεια, σχεδόν παράγραφο προς παράγραφο το μυθιστόρημα της Wharton. Παρόλα αυτά, κατάφερε να δώσει στην ταινία το δικό του μοναδικό ύφος, αποδεικνύοντας το τεράστιό του ταλέντο και την ικανότητά του να δημιουργεί κινηματογραφικά αριστουργήματα, πέρα από ιστορίες, εποχές ή είδος.